این مناظره که با استقبال پرشور دانشجویان مواجه شد در فضایی کاملا دانشجویی و آزاد میزبان دو طیف موافق و منتقد بود که موافقین: آقایان بهروز شیعیان(ارشد برق)،محمد سعید رضایی(کارشناسی علوم سیاسی) و منتقدین: آقایان رسا پورباقی(ارشد مکانیک)،علی خادملو(کارشناسی فیزیک هسته ای) و مسعود محرابی(کارشناسی علوم سیاسی) در جلسه حضور داشتند و آقای جاسم محمدی از گروه موافقین به علت برخی مشکلات شخصی در مناظره حضور نیافت.

در ابتدای جلسه دکتر جانسیز ضمن ابراز خرسندی از حضور دانشجویان رشته های مختلف در مناظره بیان کردند: برنامه امروز تنها آزادی اندیشه نیست، آزادی کلام است.ما امروز اینجا جمع شده ایم که پیرامون یک مساله بین المللی صحبت کنیم.تفاهم هسته ای به نتایجی رسیده که برخی مخالف و برخی موافق آن هستند و در واقع این جمع، مینیاتوری از ایران است.

مردم ایران،مردم خاصی هستند. مردمی که هر کدامشان تحلیلی ویژه از وقایع دارند.در ارتباط با سیاست خارجی که امروز مطرح میشود اگر منظور از دولت،به معنای حاکم باشد، این مذاکرات "جمهوری اسلامی ایران "است نه دولت به معنای افراد روی کار.

دکتر جانسیز در ادامه ضمن بیان برخی اصول مناظره،از جمع مناظره کنندگان و دانشجویان حاضر درجلسه رعایت احترام نسبت به یکدیگر و پرهیز از هیجان زدگی را خواستار شدند.

طبق قرعه شروع کننده بحث گروه موافقین بودند.در ذیل خلاصه ای از آنچه در این نشست مطرح شد را از نظر میگذرانید:

رضایی(موافق):
من مباحث خود را به چند بخش تقسیم میکنم. بحث اول من مرتبط با تحریم هاست.تحریم ها به مجموعه اقداماتی گفته میشود که از سوی شورای امنیت،اتحادیه اروپا و .. با هدف تنبیه دولت ایران صورت گرفته است.
تحریم ها علیه ایران به 4دسته تقسیم میشوند:
1.تحریم های اعمال شده توسط شورای امنیت سازمان ملل،که پس از انتخاب احمدی نژاد به عنوان رییس جمهور آغاز شد.پرونده ما از زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد وارد شورای امنیت شد و قطعنامه ها علیه ایران صادر و تحریم ها رسما شروع شد.
2.تحریم های اتحادیه اروپا که کشورهای عضو آن ملزم به رعایت آنند.
3.تحریم های یک جانبه دولت ها
4.تحریم های کنگره آمریکا(که لغو تحریم هایی از این دست نیازمند موافقت مجلس سنا است)
تحریم ها از فوریه 2007 شروع شد.هدف اولین دور از تحریم ها، ممانعت از فروش تجهیزات هسته ای به ایران بود و رفته رفته به بخش های دیگری همچون فروش نفت و.. نیز گسترش یافت.

شیعیان(موافق):
بحثی هست راجع به تیپ طیف منتقدین؛ ما یک زمانی منتقد دلسوز داریم و زمانی هم منتقد دلواپس.تیترهای روزنامه 9دی که متعلق به آقای رسایی از نمایندگان مجلس است را ببینید. اگر دولت معاند هم باشد این طرز صحبت صحیح نیست.

(پایان مدت زمان صحبت موافقان در بخش اول)

محرابی(منتقد):

بحث اول، بحث بین المللی بودن توافقات است که هم اتحادیه اروپا و هم کشورهای خلیج فارس در آن هستند. این بین المللی شدن قدرت چانه زنی را کاهش میدهد.نکته دیگر،نظارت دائم آژانس بر تخلفات ما است.یعنی ناظر از آنهاست(کشورهای خاص)،پس چه کسی بر آنها نظارت میکند وقتی ناظر هم از خودشان است؟گویا فلسفه وجودی آزانس تنها این است که زمینه را برای رفتن زیر قطعنامه مهیا کند.

نکته دوم موضوع کوتاه شدن دست پارلمان ایران است.طبق قانون اساسی اجرای هر توافقنامه ای نیازمند تصویب مجلس است اما اسم آن را بجای توافقنامه، بیانیه و یا... میگذارند که دست پارلمان از نظارت و ورود به آن کوتاه شود.

بحث سوم، تاکید بر متن انگلیسی است. که با توجه به متن،ضمانت اجرا زیر سوال میرود.
زمان گام ها در اقدام مشترک مشخص نیست که این امر موجب تداخل گام ها و درنتیجه تمدید و درنهایت جنگ فرسایشی خواهد شد.شاید این بین یکی از سوال برانگیزترین موارد،محرمانه بودن مذاکرات است.درحالیکه در دولت های قبل و طی مذاکرات گذشته حتی گروه مذاکره کننده حاضر به پخش زنده مذاکرات در رسانه ها بودند.این پنهان کاری ها برای چیست؟

چیزی با عنوان تحریم مرتبط با مساله هسته ای وجود ندارد.تحریم ها حالتی هرمی دارند.بسیاری از تحریم ها قبل از مسائل هسته ای بوده و موارد زیادی از آن مربوط به حقوق بشر است.بسیاری از آنها بخاطر قضایای 88 یا بی ثباتی سیاسی بوده و بسیاری نیز بخاطر مساله نفت.

(شروع تایم دوم)

شیعیان(موافق):

مگر ممکن است که مقام معظم رهبری که این همه مطالعه کرده اند و دیپلماسی بلدند در جریان مذاکرات نباشند و اجازه ادامه مذاکرات را بدهند؟ این غیرممکن است. شاید درجریان مسائل جزیی نباشند که این امر طبیعی است اما مذاکرات زیرنظر ایشان است.

رضایی(موافق):

مشکل ما با غرب، ریشه ای است.بیان شد که ما تفاسیر متفاوتی از متون داریم.اولا کدام متن؟ دوما این متون حقوق و قانونی نیست،بیانیه است.بیان شد که تحریم های هسته ای نداریم و معلوم نیست کدام مرتبط با مساله هسته ای است.اصلا مشکل این است که ما به یک نتیجه برسیم که کدام یک از تحریم ها هسته ای هستند.در مساله لو رفتن اسامی دانشکندان هسته ای هم باید به این پرداخته شود که چه کسی این اسامی را به آژانس داد؟در کدام دولت؟

پورباقی(منتقد):

انتظار میرفت مطالب خیلی کلاس بندی شده تر بیان شود.درخصوص برخی فرمایشاتی که دوستان داشتند در رابطه با عملکرد آژانس و ارجاع پرونده به شورای امنیت،مطالبی را عرض میکنم.در ادامه صحبت های دوستم که گفتند آژانس فضایی خیلی سیاسی دارد من سندی ارائه میدهم.

آقای ظریف کتابی دارند با عنوان "آقای سفیر" ،در قسمتی از این کتاب گفته شده که البرادعی عبارتی را در گزارش آژانس آورد که همین عبارت ما را به شورای امنیت برد. مستندی هم شبکه بی بی سی کار کرده که عنوانش "Iran and the West" هست و من بخش هاییش رو آماده کرده بودم که پخش کنم.فیلم صحبت های آقای خاتمی و دکتر روحانی در این مستند موجود است.در جایی از این مستند آقای خاتمی به مساله مشابهی در مورد البرادعی و عوض کردن حرف خود با بی اخلاقی، اشاره میکنند.

من برای شما سه جمله از سه نفری که کم و بیش در جریان مذاکرات هسته ای فعلی حضور دارند آوردم.البته آقای خاتمی منزوی شدند اما بقیه دوستان حضور دارند.خود این دوستان اذعان دارند که آژانس چنین عملکردی داشته است.

ما باید از تاریخ درس بگیریم.تاریخ صدسال پیش هم نه،سعد آباد هین ده سال پیش اتفاق افتاده است.متاسفانه ما از تجربه ها درس نگرفتیم و در بیانیه لوزان باز هم آژانس را حکم کردیم. در متن بیانیه لوزان آمده است که تحریم ها همزمان با اجرای تعهدات ایران به نحوی که توسط آژانس راستی آزمایی شود،متوقف خواهد شد.

بنظرم بحث خیلی روشن است.طرف مقابل ما، بدعهد و فریبکار است.ما در شرایطی با او میخواهیم توافق کنیم که همه این زیر و بم ها را از بر است.اما من دوست داشتم بحث از جای دیگری شروع بشود.اینطور به مساله نگاه کنیم که اگر همه تحریم ها فردا برداشته شود،چه اتفاق خاصی قرار است بیفتد؟ اساسا آیا میتوان گفت که اگر تحریم ها برداشته شود ما به شکوفایی اقتصادی میرسیم و یا برعکس اگر تحریم ها برداشته نشود ما هیچ وقت به شکوفایی اقتصادی نمیرسیم؟!

وقت آن رسیده که به مطالبی که گفته شد چالشی تر بپردازیم.

درخصوص انواع تحریم ها، بنیاد crisis group مقاله ای در خصوص تحریم های علیه ایران منتشر کرد که توصیه میکنم دوستان حتما مراجعه کنند و مقاله را مطالعه کنند. در بخشی تمامی تحریم ها در جدولی نشان داده شده و دسته بندی صورت گرفته که کدام تحریم ها هسته ای است و کدام مربوط به حقوق بشر است و...، تاثیر اقتصادی هرکدام را نیز ذکر کرده است. تحریم هایی که منحصرا در مورد مساله هسته ای است تاثیر زیادی در شرایط اقتصادی ندارند.

ما تجربه های تاریخی در این موارد داریم. دول استکباری هر زمان خواسته اند که روی کشوری فشار ایجاد کنند ، بر روی صنایع مادر و مهم دست گذاشته اند.فرقی هم نمیکند چه ایران در زمان ناصرالدین شاه باشد و چه چین یا ژاپن.

نمونه اش ماجرای صنعت راه اهن در زمان ناصرالدین شاه است.طرف ما در ان زمان روس ها بودند.حدود 40 سال مانع ورود راه آهن به ایران شدند. چون راه اهن از صنایع مادر در آن زمان محسوب میشد و وقتی راه آهن نباشد محورهای مواصلاتی ، معدن ذغال سنگ ، صنعت ذوب اهن همه تعطیل میشوند.من به عنوان دانشجو سوال میپرسم که نکند صنعت هسته ای هم جز صنایع مادر و کلیدی است که دول غربی انقدر اصرار دارند آن را از ما بگیرند؟!

رضایی(موافق):
در توسعه اقتصادی دو نوع رفتار داریم:

1.کشور را ایزوله کنیم،آیا امکان پذیر است؟

2. با جهان تعامل داشته باشیم.

منتقدین میگویند آمریکا بد است اما من میگویم به دنبال منافعش است. فرق ما در این است که ما واقع گرا و منتقدین آرمان گرا هستند.یکی از نکات خیلی مهم درمورد تفاهم لوزان این است که ما سانتریفیوژی را نابود نمیکنیم. درمورد تحقیق و توسعه نیز روی تعدادی از موارد آزاد گذاشته شده ایم. حتی به ما اجازه داده اند که در درازمدت تولید انرژی هسته ای را افزایش دهیم.درحالیکه نیروگاه بوشهر که با دودرصد کار میکند،به ما اجازه غنی سازی 3.5 درصد داده اند که جز بخش محدودی، نیازهای ما را تامین میکند.وقتی کشوری پروتکل الحاقی را میپذیرد به آژانس اجازه میدهد از تاسیسات هسته ای بازدید کند.

شیعیان(موافق):

اگر آقای احمدی نژاد بر غنی سازی 20درصد اصرار نمیکردند شاید اعتماد آژانس به ما از بین نمی رفت و الان مذاکرات روند دیگری داشت.

خادملو(منتقد):

طبق گفته آقای روحانی تنها بخش کوچکی از مشکلات داخل کشور(15درصد) مربوط به مسائل هسته ای است و بقیه مشکلات ناشی از سوء مدیریت است.نکته بعدی این است که همانطور که رهبری فرمودند هرگونه توقف، عقب گرد است.ما حالا هم عقب هستیم. نباید توقفی در راه پیشرفت داشته باشیم.یکی از نیازهای اصلی هر کشوری بحث انرژی است.

متوسط 2.5درصد (همانطور که بیان شد) برای بوشهر کافی است اما با چه سوختی؟ سوخت ما تا 10سال آینده تمام خواهد شد و دیگر سوختی برای شکافت هسته ای جهت تولید برق نخواهیم داشت.یکی از مباحث دیگر،درمان سرطان،MRI و دیگر موارد پزشکی است.مورد بعدی در زمینه کشاورزی و کنترل حشرات و آفات، موتاسیون ژنتیکی گیاهان است که همه مربوط به انرژی هسته ای است.

تشخیص و درمان بعضی بیماری های سرطانی تنها با غنی سازی 20درصد امکان پذیر است که در ژنو تعلیق شد و اکنون ما غنی سازی 5درصد داریم!اگرچه غنی سازی بالای 40درصد مربوط به تولید بمب هسته ای است،اما برای تولید سوخت سفینه و کشتی هم نیاز است.برخی میگویند ما سفینه نداریم که سوختی نیاز داشته باشد. اما این تفکر اشتباهی است که مانع پیشرفت یک کشور میشود که متاسفانه قبلا هم بود.

شیعیان(موافق):

منتقدین در روابط ایران و آمریکا قائل به عهدشکنی از سوی آمریکائیها هستند.پس چرا ما سریعا به روسیه اعتماد میکنیم؟
ما درحال حاضر بین 2.5تا3 میلیون فرد بیکار در جامعه داریم.ما نمیتوانیم به اقتصاد مقاومتی اکتفا کنیم.

رضایی(موافق):

ساخت سفینه فضایی یا کشف عناصر نایاب نیاز است؟در توافق آمده فقط 10سال غنی سازی در این حد باشد و یکی از انتقادات نتانیاهو این است که شما دارید به ایران اجازه میدهید هرچقدر میخواهد غنی سازی کند.

محرابی(منتقد):

تحریم ها دقیقا کی لغو میشود؟ هر زمانی که لغو شد،20درصد غنی سازی را از بین ببرید. هم اکنون غنی سازی از 20درصد به 5درصد رسیده اما تحریم ها پس از گام پایانی لغو میشود؟!پول های بلوکه شده ما حتی در همین دولت هم افزایش یافته است.(اشاره به برخی تناقضات در گفته های آقای روحانی و ظریف و طرف آمریکایی).اصلا بگویید چه تحریم هایی برداشته میشود؟ تحریم سیگار؟!!تحریم پسته؟!! قطعات پژو؟!!دوره شعار به پایان رسیده ،این شعار است که وقتی عملی نشود احزاب را به جان هم می اندازد و مردم را نسبت به نظام بی اعتماد میکند.

(تایم پایانی)

شیعیان(موافق):

ما گفتیم خودکفایی هسته ای هم باشد به شرط اینکه بتوانیم در رشته ها و حوزه های دیگر هم، نفس بکشیم.

رضایی(موافق):

ضمن تشکر از بسیج دانشجویی برای اینکه برای اولین بار چنین کار بزرگی انجام داده است به عنوان آخرین قسمت بحث از دوستان منتقد میخواهم به این سوال پاسخ دهند که اگر مذاکره نکنیم چه کنیم؟! راه حل شما به جای مذاکره چیست؟

خادملو(منتقد):

آقای روحانی فرمودند سانتریفیوژ بچرخد به شرط اینکه چرخ زندگی مردم هم بچرخد. درحالی که فقط 15درصد از مشکلات بخاطر مسائل هسته ای است.پس این حرف کاملا غلط است.برای اینکه 10سال دیگر در تولید برق مشکلی نداشته باشیم، راه حل شما چیست؟ کشورهای دیگر به گداختِ شکافت هسته ای رسیده اند و ما هنوز در شکافت هسته ای هستیم.همان را هم آقایان میگویند تعطیل کنیم!

محرابی(منتقد) در پاسخ به سوال رضایی:

وقتی اقتصاد متکی به نفت باشد، تحریم نفت و نوسان قیمت نفت، ساختار ارزی را نابود میکند.راه حل فاصله گرفتن از این ساختار است،این بین ساختار هسته ای میتواند به ما کمک کند.

در ادامه دانشجویان حاضر در جلسه به پرسش از مناظره کنندگان پرداختند و در پایان دکتر جانسیز با بیان چند نکته جلسه را پایان دادند:

من به عنوان یک استاد فراجناحی به این برنامه دعوت شدم و برایم فرقی ندارد چه کسی در دولت برود و چه کسی روی کار بیاید. بلکه اصل همان نظام جمهوری اسلامی است که از ایران دفاع میکند. در دیپلماسی همه در این پازل قرار گرفته اند ؛ آقای روحانی، ظریف و رهبری و...، اما رهبری در عین اینکه در جریان هستند این انعطاف را برای تیم مذاکره کننده و دولت را قائل شده اند که خودشان عمل کنند.

برنامه خیلی خوبی بود، بدون هیچ گونه توهین دوگروه صحبت کردند و بیشتر جنبه اطلاع رسانی و آگاهی بخشی داشت. از همه تشکر میکنم.

***شایان ذکر است این نخستین باری است که در دانشگاه گیلان مناظره دانشجویی بدین نحو، با رعایت کامل اصول مناظره و در فضایی کاملا آزاد برگزار و با استقبالی چنین گسترده از سوی دانشجویان مواجه میشود.